#کابالا نامی است که بر #تصوف_یهودی اطلاق می‌شود. #کابالیست‌ها این مکتب را «دانش سرّی و پنهان» حاخام‌های یهودی می‌خوانند و برای آن پیشینه‌ای کهن قائل‌اند.
برای نمونه، #مادام_بلاواتسکی رهبر فرقهٔ #تئوسوفی مدعی است که کابالا در اصل کتابی است رمزگونه که از سوی خداوند به پیامبران، آدم و نوح و ابراهیم و موسی، نازل شد و حاوی دانش پنهان قوم #بنی‌اسرائیل بود. و نه تنها پیامبران بلکه تمامی شخصیت‌های مهم فرهنگی و سیاسی و حتی نظامی تاریخ، چون افلاطون و ارسطو و اسکندر و...، دانش خود را از این کتاب گرفته‌اند. مادام بلاواتسکی برخی از متفکرین غربی، چون اسپینوزا و بیکن و نیوتون، را نیز از پیروان آئین کابالا می‌داند!
این ادعا نه تنها نپذیرفتنی است بلکه برای تصوف یهودی، به‌عنوان یک مکتب مستقل فکری، پیشینهٔ جدّی نمی‌توان یافت. مشارکت #یهودیان در نحله‌های فکری رازآمیز و عرفانی به #فیلو_اسکندرانی در اوایل سدهٔ اوّل میلادی می‌رسد. ولی فیلو واضع مکتب جدید فکری نبود و کار او را باید به ارائهٔ اندیشه‌های دینی #یهود در قالب #فلسفه_یونانی و #فرهنگ_هلنی محدود دانست.
در دوران اسلامی نیز چنین است. نحله‌های فکری گستردهٔ عرفانی رازآمیز که در فضای فرهنگ اسلامی پدید شد بر یهودیان نیز تأثیر گذارد و برخی متفکرین #یهودی آشنا با مباحث عرفانی پدید شدند.
اوج تولید فکری یهودیان در عرصهٔ اندیشهٔ عرفانی در دوران پیش از کابالا، دو رسالهٔ سِفر یصیرا (آفرینش‌نامه) و سِفر بهیرا (روشنایی‌نامه) است. این دو رساله را باید تلاشی دانست برای ارائهٔ عقاید دینی-سیاسی یهود در قالب مفاهیم عرفانی رایج در دنیای اسلام.
استاد عبدالله شهبازی
